Contactdag oktober 2025
Vrijdag 10 oktober 2025 van 13.00-17.00 uur
Locatie: Vergadercentrum Alticollense Amersfoort
Vanaf 13.00 loopt iedereen binnen en na een kop koffie/thee heet bestuursvoorzitter Jitta Miedema iedereen van harte welkom. Tijdens het voorstelrondje dat volgt geeft iedereen naast naam en functie ook aan hoeveel ervaring er al is met het (bege)leiden van spiegelbijeenkomsten en op welk terrein. De meeste aanwezigen zijn dit keer werkzaam in de Rechtspraak.
Marja Jilissen geeft een presentatie over het eerste uitgebreide kwalitatieve onderzoek dat vanuit het perspectief van patiënten en hun naasten kijkt naar de spiegelbijeenkomsten. Er blijken voor hen drie belangrijke fasen bij een spiegelbijeenkomst te zijn.
1. Voor de bijeenkomst, waarbij vooral motieven en voorwaarden voor deelname aan bod kwamen.
2. Tijdens de bijeenkomst waar bleek dat de meerderheid van de geïnterviewden openlijk hun verhalen en ervaringen deelden in een spiegelbijeenkomst, inclusief verbeterpunten. Factoren die hen hierbij hielpen of juist hinderden zaten in de voorbereiding en ontvangst van patiënten; het gesprek en de moderatie van de bijeenkomst; persoonlijke vaardigheden en eigenschappen; medepatiënten en naasten: de luisteraars en de zitplaatsindeling en faciliteiten.
3. Na de bijeenkomst, komt vooral de impact op de deelnemers zelf aan bod zoals het zich gehoord en serieus genomen voelen; het leren van de ervaringen van anderen; erkenning en waardering vinden; de waarde van het zichzelf hebben kunnen uiten en het vertrouwen dat men had dat er iets zal verbeteren.
De voorlopige conclusies:
– Patiënten en hun naasten beschouwen spiegelbijeenkomsten als een waardevolle methode om samen met ‘hun’ zorgteam bij te dragen aan verbetering van persoonsgerichte zorg.
– Deelname is persoonlijk betekenisvol vanwege het leereffect van verhalen van medepatiënten en voor sommigen helpt het ook bij het omgaan met moeilijke processen.
Marja verwacht nog dit jaar het onderzoek af te ronden en in een artikel aan te bieden aan een wetenschappelijk tijdschrift.
Annemiek Nieuwstraten verzorgt de aftrap voor het thema van vandaag [bekijk hier de presentatie]. Uit onderzoek door studenten van de Universiteit voor Humanistiek blijkt dat interne gespreksleiders tegenstrijdige belangen ervaren:
– Stel ik de juiste vragen zodat het voor toehoorders een nuttige bijeenkomst is?
– Geef ik deelnemers voldoende ruimte om hun verhaal kwijt te kunnen?
– Hoe vinden mijn collega’s dat ik het doe en vinden ze me straks nog wel aardig?
– Verschillende belangen tijdens de nabespreking.
Hoe kun je met deze verschillende belangen nog onpartijdig handelen als gespreksleider?
In drie kleine groepen praten we door op dit onderwerp vanuit de vragen:
– Herken je dat verschil in belangen jou als gespreksleider voor een dilemma kan plaatsen?
– Hoe ga je daarmee om?
– Heb je tips voor de andere gespreksleiders?
Na een korte pauze is het tijd voor intervisie. In drie groepen zijn vragen/casussen uitgewerkt vanuit de incidentmethode.
Rond 17.00 uur ronden we na een rondje ‘Wat neem je mee?’ en tips voor de volgende keer de middag af.
Spiegelen in de rechtspraak
Het aantal spiegelbijeenkomsten binnen de rechtspraak neemt al jaren gestaag toe. Bestuurslid Jitta Miedema heeft samen met de Stichting Studiecentrum Rechtspleging (SSR) gezocht naar een manier om deze vorm van feedback meer structureel in te zetten. De SSR heeft gezorgd voor een training van nieuwe gespreksleiders vanuit de rechtspraak, zodat de continuïteit gewaarborgd zal zijn. Om de aanvragen van spiegelbijeenkomsten in goede banen te leiden, gaan deze voortaan via de SSR. De spiegelbijeenkomsten zijn hiermee onderdeel van de reflectie-instrumenten die SSR aanbiedt aan de rechtspraak. Adviseurs Professionele reflectie Janet van Essen en Noortje Brummelhuis bieden organisatorische ondersteuning. Als er een aanvraag binnenkomt voor een spiegelbijeenkomst heeft de SSR een pool van gespreksleiders die ze in kan zetten. Deze pool is een mix van gespreksleiders vanuit de rechtspraak en van daarbuiten. Iedere bijeenkomst staat onder (bege)leiding van een interne en een externe gespreksleider. Samen vormen zij steeds een tandem en vullen de bijeenkomst samen met vertegenwoordigers van het cluster of team verder in.
Eind maart is de gespreksleiderspool met een feestelijke aftrap in Den Bosch van start gegaan. Na een duik in de historie van de Spiegelbijeenkomsten in Nederland door bestuurslid Maria Mul stond de rest van de middag in het teken van uitwisselen en kennismaken met elkaar. Ook is de rol van de SSR en die van de gespreksleiders van aanvraag tot en met de nabespreking toegelicht. Iedereen is enthousiast over deze aanpak en helemaal klaar voor de start. De eerste spiegeltrajecten vanuit deze samenwerking staan al op de planning! Wil je een spiegelbijeenkomst organiseren binnen de Rechtspraak? Neem dan contact op met de SSR via professionelereflectie@ssr.nl.
Contactdag april 2024
Het bestuur wil gespreksleiders samenbrengen ter inspiratie en om met elkaar de kwaliteit van de methode te waarborgen en verbeteren. Daarom organiseren zij 1x per jaar een contactdag.
Mededelingen
Er wordt al 25 jaar gespiegeld in Nederland! Om dit feestelijke feit te vieren zijn er gebakjes.
– Het UMCG Groningen viert in mei haar 15-jarig ‘spiegelbestaan’.
– Het promotieonderzoek van Marja Jillissen naar het effect van spiegelbijeenkomsten loopt. Voor het onderzoek wordt zowel van bestaande data als van nieuw te verzamelen materiaal gebruik gemaakt. Het onderzoek heeft betrekking op de curatieve sector.
– De Xpeditie is niet langer een VOF. Loes ter Horst (een van de twee vennoten) is gestopt. Annemiek Nieuwstraten zet als eenmanszaak De Xpeditie voort.
– SSR nam contact op met het aanbod de spiegelbijeenkomsten in de rechtspraak te ondersteunen. Jitta Miedema heeft contact met hen. Het plan is nu om middels een in company training voor de rechtspraak het aantal gespreksleiders uit te breiden.
Rondje langs de velden
Iedereen vertelde waar hij/zij de laatste keer gespiegeld heeft. Hieruit een bijzondere groep: Annemiek heeft gespiegeld bij de NVP (Nederlandse Vereniging voor Pleeggezinnen): pleegpubers vertelden daar over hun ervaringen met de communicatie met hun
pleegouders.
Onderzoek studenten Universiteit voor Humanistiek
Voor het tweede jaar hebben studenten van de Universiteit voor Humanistiek een onderzoek gedaan naar de effecten van de spiegelbijeenkomst. Dit jaar heeft het onderzoek plaatsgevonden bij een GGZ-aanbieder. De studenten hebben in vier teams onderzocht hoe de medewerkers uit de teams het spiegeltraject hebben ervaren en op welke wijze de teams aan de slag zijn gegaan met de feedback. De belangrijkste conclusie is dat het spiegeltraject wordt ervaren als een mooie methode om
feedback op te halen. Wel is er meer aandacht nodig is voor het natraject: om op het niveau van de teams echt werk te maken van de verbeterpunten is (meer) leiderschap en ondersteuning nodig. De betreffende GGZ-aanbieder is blij met de inzichten en ziet voldoende mogelijkheden om het natraject te verbeteren. Onder andere door LEAN-coaches daarbij te betrekken.
Intervisie
Aan de hand van de incidentmethode en onder begeleiding van Maria zijn de aanwezigen aan de slag gegaan met intervisie. De besproken casus betreft een situatie waarin deelnemers aan de spiegelbijeenkomst zo weinig te vertellen hebben dat er voor de gespreksleider een ongemakkelijke situatie ontstaat: de spiegelbijeenkomst is eigenlijk nog maar net begonnen en toch lijkt de feedback al grotendeels te zijn gegeven. Hoe ga je daar als gespreksleider mee om?
April 2023: contactdag
Ochtendprogramma: uitwisseling en presentatie Marja Jillissen promotieonderzoek.
Na een korte uitwisseling van ervaringen en mededelingen van het bestuur staat er een presentatie gepland van Marja Jillissen over haar promotieonderzoek naar spiegelbijeenkomsten. In december 2022 is Marja gestart met haar promotietraject en met deze presentatie praat ze ons bij over de stand van zaken.
De voorlopige hoofdvraag van haar onderzoek is: ‘What is the impact of mirror meetings (MMs) in healthcare on person-centered care on patients, healthcare professionals and teams?’
Zoals het er nu naar uitziet gaat ze vier deelonderzoeken doen, naar:
1. patiënten en hun naasten, 2. zorgprofessionals (de toehoorders), 3. teams, 4. de methode spiegelbijeenkomsten. In het onderzoek worden zowel kwantitatieve als kwalitatieve methodes ingezet en het bestaat uit een retrospectief deel en een prospectief deel. Na eerst allerlei voorbereidende cursussen en plannen schrijven is het nu tijd voor het eerste onderzoek onder patiënten. Haar promotor is Yvonne Engels, hoogleraar zingeving aan het Radboudumc.
Marja wil graag naast het promotieteam gaan werken met twee klankbordgroepen: een groep deskundigen (met onder andere gespreksleiders) én een groep met patiënten en/of naasten. De oproep van Marja om deel te nemen aan een klankbordgroep leverde meteen een aantal geïnteresseerden op.
Middagprogramma: Workshop “De werkzame ingrediënten van feedback” door Annemiek Nieuwstraten van Xpeditie.
Wat is bruikbare feedback en welke feedback leidt tot betere prestaties? En welke rol heb jij als gespreksleider bij het ophalen van feedback? Lees hier meer over de workshop.
April 2022: Contactdag gespreksleiders
22 april was er weer de jaarlijkse contactdag van de gespreksleiders verbonden aan de stichting Spiegelbijeenkomsten. En net als in november 2020 waren bij de middagworkshop ook een aantal genodigden van elders aanwezig. In verband met de pandemie was deze dag uitgesteld naar het voorjaar. En, ook daarom, is er besloten voortaan in april bij elkaar te komen.
Het werd een geanimeerde en inspirerende dag.
Thema van de ochtend: in hoeverre zijn de spiegelbijeenkomsten als fysieke bijeenkomst (na de lockdown) weer gaande en in welke sectoren gebeurt het? Daarnaast had ieder de gelegenheid een casus in te brengen voor intervisie. Het bleek dat er weer veel spiegelbijeenkomsten worden opgestart en er ook veel animo is voor de training voor gespreksleiders. In de volgende sectoren is weer gestart: ziekenhuis, ouderenzorg (verpleeghuis-), rechtspraak en jeugdzorg, en ook weer onderwijs (HBO).
De intervisiecasus die we bespraken betrof de wens van opdrachtgever tot het koppelen van een spiegelbijeenkomst aan onderzoek: kan dit en onder welke voorwaarden dan? Conclusie: onder goed afgesproken voorwaarden kan een spiegelbijeenkomst materiaal voor onderzoek opleveren; Maar let op doel en verschillende belangen van onderzoeker, opdrachtgever en vooral ook cliënten.
In de middag was er een workshop over: ‘ Aandacht voor de toehoorders’ verzorgd door de Xpeditie: Verslag workshop door de Xpeditie
November 2020: Contactdag gespreksleiders
Op 24 november kwamen de gespreksleiders verbonden aan de Stichting Spiegelbijeenkomsten – coronaproef en nog net voor de lockdown – bij elkaar voor de jaarlijkse contactdag. Het thema van de ochtend was -hoe kon het ook anders – ‘Spiegelen in Coronatijd’ . Ga je actief een aangepaste vorm van spiegelbijeenkomsten aanbieden? En welke dan?
Immers vanaf de eerste ‘intelligente lockdown’ zijn er geen ‘klassieke’ fysieke’ spiegelbijeenkomsten meer doorgegaan. Wij maakten ons zorgen dat spiegelen middels het scherm in een te groot gemis aan contact, en daarmee intimiteit en openheid zou resulteren. Toch zijn in de loop van afgelopen jaar allerlei vormen van online feedback ophalen in de traditie van de spiegelbijeenkomsten, dus met zo direct mogelijke betrokkenheid van de toehoorders, uitgeprobeerd. Van deels online tot volledig online. En de ervaringen vielen mee!
Conclusies:
- Verzamelen van feedback op een andere manier dan de klassieke spiegelbijeenkomst is zeker mogelijk.
- Belangrijk is doel en doelgroep in beeld te hebben en absolute voorwaarde is goede techniek geregeld door de opdrachtgever of opdracht-nemer.
- Begeleiding door minimaal 2 personen is nodig
- Online overleg kent zijn eigen vaardigheden en etiquette. Daarover is al heel veel informatie op internet te vinden. Het is aan te bevelen dat gespreksleiders zich deze informatie eigen maken en ook toehoorders gericht informeren met name over regie en privacy.
- De toehoorders moeten ook online-educatie krijgen met name over regie en privacy
’s Middags werd met een wat bredere groep genodigden een intervisie bijeenkomst gehouden over: ‘De structurele inbedding van de methode Spiegelbijeenkomsten binnen organisaties’. Greta Antuma en Jos Paauw verzorgden de inleidingen. Kijk hier voor het verslag.
Na deze inspirerende inleidingen volgde intervisie in twee groepen. Elke groep behandelde twee casussen volgens een leuke en vlotte methode: het positiespel. Het was verrassend om te zien hoe snel iedereen betrokken was bij de ingebrachte casus en, zoals altijd bij een goede intervisie, gingen de inbrengers met een rijke oogst naar huis! Dank aan de begeleiders Annemiek Nieuwstraten en Loes ter Horst van de Xpeditie, die deze middag georganiseerd hadden.
December 2019: Intervisie bijeenkomst gespreksleiders
Eind november organiseerde het bestuur van de Stichting Spiegelbijeenkomsten de jaarlijkse intervisiebijeenkomst voor gespreksleiders. Thema: het contact met de opdrachtgever.
Als gespreksleider heb je best wat zaken af te spreken met de opdrachtgever. Bijvoorbeeld als het gaat om de verdeling van taken. Wie doet bijvoorbeeld de werving, wie zorgt voor de uitnodigingen? Wie regelt de locatie, de catering, de attentie voor de deelnemers? Wie maakt het verslag? Wie organiseert de nabespreking? En wie brengt de deelnemers op de hoogte van de actiepunten? Daarnaast wil je als gesprekleider natuurlijk dat het een mooie bijeenkomst wordt waar de opdrachtgever iets aan heeft (lees: iets met de resultaten doet zodat de deelnemers niet voor niets zijn gekomen). Om dit alles te bereiken, probeer je met je opdrachtgever goede afspraken te maken zodat de taken en verantwoordelijkheden goed worden verdeeld. We waren benieuwd naar de ervaringen van gespreksleiders. De vraag was dus: hoe pak jij het contact met de opdrachtgever aan en welke problemen en dilemma’s kom je hierbij tegen?
Om het gesprek te structureren knipten we het spiegeltraject in drie stukken:
1. voorbereiding
2. de spiegelbijeenkomst zelf
3. natraject
Voor alle drie de fasen beantwoordden we dezelfde vragen:
1. Welke afspraken maak je hierover met de opdrachtgever?
2. Hoe verdeel je in deze fase de taken en verantwoordelijkheden?
3. Welke dilemma’s kom je tegen?
Conclusies:
- Opdrachtgever is en blijft de ‘eigenaar’ van de spiegelbijeenkomst.
- Een spiegelbijeenkomst is niet representatief, maar informatie uit een spiegelbijeenkomst is wel valide.
- Een spiegelbijeenkomst kan gehouden worden met 5 tot 14 deelnemers. Er is geen limiet aan het aantal toehoorders. Er zijn twee gespreksleiders, tenzij besloten wordt een spiegelbijeenkomst toch door te laten gaan, ook al zijn er minder dan 6 deelnemers: dan heeft één gespreksleider de voorkeur.
- Uitnodigingen voor de spiegelbijeenkomst worden vrijwel altijd geregeld door opdrachtgever.
- Enquête toehoorders wordt soms door gespreksleiders, soms door opdrachtgevers uitgezet.
- Het belang van fatsoenlijke geluidsversterking bij een spiegelbijeenkomst kan nauwelijks overschat worden.
- Uurtarieven van de gespreksleiders variëren en zijn mede afhankelijk van de taken en de tijdsinvestering. Enkele gespreksleiders schrijven bijvoorbeeld zelf het verslag. Soms hebben zij ook een taak bij het uitnodigen van deelnemers. Ook de mate van betrokkenheid bij het natraject verschilt sterk, afhankelijk van de wens van de opdrachtgever en het aanbod van de gespreksleider. Globaal ligt voor een traject spiegelbijeenkomst, dus inclusief (een beperkt) voor- en natraject de minimum tijdsinvestering op 14 uur.
- Er zijn drie modellen voor het natraject: gespreksleider met voorbereidingsgroep, gespreksleider met het hele team of het team organiseert zelf een nabespreking. In het laatste geval kan de gespreksleider er in de voorbespreking aandacht aan besteden en ervoor zorgen dat een datum wordt vastgelegd.
- Tenslotte: de gespreksleiders beschouwen de Stichting Spiegelbijeenkomsten als een soort ‘keurmerk’: kwaliteitseisen van de Stichting zijn belangrijke criteria bij het gesprek met opdrachtgever.
April 2019: Studiemiddag over de methode spiegelbijeenkomst in zorg en rechtspraak
Op 3 april komen op uitnodiging van de Stichting Spiegelbijeenkomsten ongeveer 30 mensen naar de Drift in Utrecht om kennis te nemen van twee onderzoeken naar de methode spiegelbijeenkomst. Eén van de onderzoeken heeft betrekking op spiegelbijeenkomsten in de zorg, de ander op spiegelbijeenkomsten in de rechtspraak.Van beide onderzoeken zal op korte termijn een publicatie verschijnen. Vandaar dat we hier niet in detail op de resultaten kunnen ingaan.
Suzan Verberk (wetenschappelijk adviseur bij de Raad voor de rechtspraak) is dagvoorzitter. De deelnemers zijn afkomstig uit zowel uit de rechtspraak als uit de zorg. Een deel van hen is zelf actief als gespreksleider. Andere deelnemers houden zich bezig met de organisatie van de spiegelbijeenkomsten. Daarnaast zijn er enkele deelnemers die van plan zijn om in de nabije toekomst met de methodiek te gaan werken een impressie van deze bijeenkomst. Klik hier voor het verslag.
NB:Inmiddels (aug ’19) is het rapport van de Universiteit van Utrecht over Spiegelbijeenkomsten in de rechtspraak gepubliceerd op rechtspraak.nl.
